Η τραπεζική επιταγή είναι έγγραφο το οποίο συντάσσεται με ορισμένο εκ του νόμου διαγραφόμενο τύπο (άρθρο 1 Ν. 5960/1933), με το οποίο κάποιο πρόσωπο, (εκδότης), δίνει εντολή σε τράπεζα (πληρωτή), όπως καταβάλλει ορισμένο χρηματικό ποσό άμα τη εμφανίσει του εγγράφου στον δια του εγγράφου νομιμοποιούμενο προς είσπραξη (κομιστή).
Μετά από συμφωνία του εκδότη και του λήπτη για συμπλήρωση των συγκεκριμένων στοιχείων αργότερα, η επιταγή μπορεί να εκδοθεί χωρίς να αναφέρει κάποια από τα ανωτέρω κατ’ άρθρο 1 στοιχεία. Η επιταγή αυτή λέγεται «λευκή» ενώ αν λείπει κάποια από τις προϋποθέσεις εγκυρότητας, πέραν των συμφωνημένων για «λευκή» επιταγή, η επιταγή είναι άκυρη.
Ο κομιστής μπορεί να μεταβιβάσει σε τρίτο πρόσωπο την απαίτησή του από την επιταγή, συχνότερα με οπισθογράφηση. Ο καθού η οπισθογράφηση γίνεται νέος κομιστής της επιταγής.
- ΕΙΣΠΡΑΞΗ ΑΠΑΙΤΗΣΗΣ
Εφόσον υφίστανται διαθέσιμα κεφάλαια στον λογαριασμό του εκδότη, ο κομιστής παραδίδει την επιταγή στην τράπεζα και αναλαμβάνει το ποσό.
Αν δεν υπάρχουν διαθέσιμα κεφάλαια στον λογαριασμό του εκδότη, η επιταγή δεν θα πληρωθεί, θα σφραγιστεί, και ο κομιστής μπορεί να στραφεί προς πληρωμή κατά του εκδότη, των οπισθογράφων και των τριτεγγυητώΝ.
- ΠΡΟΘΕΣΜΙΑ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ
Σύμφωνα με το άρθρο 29 παρ. 4 του Ν. 5960/1933, η επιταγή έχει οκτώ (8) ημέρες προθεσμία προς εμφάνιση στην τράπεζα από την ημέρα που αναγράφεται ως χρονολογία έκδοσης.
Η εμφάνιση γίνεται μόνο σε εργάσιμη ημέρα και η προθεσμία των οκτώ (8) ημερών παρατείνεται στην επόμενη εργάσιμο αν η τελευταία μέρα εμφάνισης είναι νόμιμη εορτάσιμη (Κυριακή, ημέρες πλήρους αργίας Δημόσιων Υπηρεσιών ή Τραπεζών)
Η προθεσμία εμφάνισης παρατείνεται και όταν αυτή εμποδίζεται λόγω ανυπέρβλητου κωλύματος, ανωτέρας βίας ή διάταξης νόμου οποιουδήποτε κράτους και σε περίπτωση που η ανωτέρα βία διαρκεί περισσότερες από(δεκαπέντε (15) ημέρες από την ημέρα που ο κομιστής ειδοποίησε τον οπισθογράφο του περί της ανωτέρας βίας, μπορεί να ασκήσει αναγωγή και χωρίς την εμφάνιση, χωρίς την ύπαρξη σχετικής βεβαίωσης περί μη πληρωμής και χωρίς τη σύνταξη διαμαρτυρικού.
Καθαρώς προσωπικά γεγονότα του κομιστή ή του εντολοδόχου προς εμφάνιση της επιταγής ή σύνταξη βεβαίωσης δεν αποτελούν ανωτέρα βία (άρθρο 48 παρ. 5 Ν. 5960/1933)
- ΜΗ ΕΜΠΡΟΘΕΣΜΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΑΓΗΣ
Η επιταγή καθίσταται πλέον άκυρη (κατά μερίδα της νομολογίας), ο κομιστής χάνει τα αναγωγικά του δικαιώματα και ο εκδότης αποκτά δικαίωμα να ανακαλέσει την επιταγή ενώ εφόσον έχει υπάρξει περαιτέρω οπισθογράφηση της επιταγής αυτή έχει πλέον θέση εκχώρησης (455 ΑΚ)
- ΑΝΑΚΛΗΣΗ ΕΠΙΤΑΓΗΣ
Με την ανάκληση της επιταγής η τράπεζα έχει εντολή από τον πελάτη της να μην πληρώσει την επιταγή.
- ΒΕΒΑΙΩΣΗ ΜΗ ΠΛΗΡΩΜΗΣ ΕΠΙΤΑΓΗΣ
Αν στον λογαριασμό του εκδότη δεν υπάρχουν διαθέσιμα κεφάλαια όταν ο κομιστής εμφανίσει την επιταγή, η τράπεζα υποχρεούται να βεβαιώσει τη μη πληρωμή της επιταγής. Η βεβαίωση αυτή γίνεται συνήθως με σφραγίδα, η δε σφράγιση γίνεται είτε στο σώμα της επιταγής είτε σε ξεχωριστό έγγραφο, και σημειώνεται η ημέρα εμφάνισης της επιταγής.
Στη βεβαίωση περιλαμβάνεται και η εξουσιοδότηση από τη μια τράπεζα στην άλλη, όταν η τράπεζα που πρόκειται να σφραγίσει την επιταγή είναι διαφορετική από την πληρώτρια (άρ.88 παρ.1 Ν.1969/1991).
- ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΣΦΡΑΓΙΣΗΣ ΕΓΚΥΡΗΣ ΕΠΙΤΑΓΗΣ
Ο κομιστής ακάλυπτης επιταγής απολαμβάνει αυξημένης προστασίας για την ικανοποίηση των δικαιωμάτων του, η οποία περιλαμβάνει τόσο τη δυνατότητα ποινικής διώξεως του εκδότη της (άρθρο 79 Ν. 5960/1933), όσο και την επιδίωξη της απαιτήσεώς του στα πολιτικά δικαστήρια, είτε με βάση το δίκαιο της επιταγής (άρθρο 40 επ. Ν.5960/1933) είτε με βάσει τις διατάξεις περί αδικοπραξίας (άρθρο 914 ΑΚ).
Ειδικότερα:
- Ο κομιστής δικαιούται να υποβάλει έγκληση κατά του εκδότη της επιταγής για έκδοση ακάλυπτης ενώ η μήνυση για έκδοση ακάλυπτης επιταγής πρέπει να κατατεθεί εντός τριών (3) μηνών από την ημέρα της σφράγισης εφόσον με αυτήν έλαβε γνώση της ακάλυπτης επιταγής ο κομιστής.
- Ο κομιστής δικαιούται να διεκδικήσει το ποσό της επιταγής από τον εκδότη, τους οπισθογράφους που έθεσαν την υπογραφή τους πριν τον κομιστή, και τους τριτεγγυητές. Το ποσό αυτό μπορεί να το διεκδικήσει είτε με διαταγή πληρωμής είτε με αγωγή. Ταυτόχρονα, προς εξασφάλιση της αξίωσής του αυτής μπορεί να στραφεί κατά των ως άνω οφειλετών με αίτηση ασφαλιστικών μέτρων για να αποτρέψει μεταβίβαση των περιουσιακών τους στοιχείωΝ.
- Ο κομιστής δικαιούται να διεκδικήσει αποζημίωση από τον εκδότη λόγω αδικοπραξίας από την έκδοση ακάλυπτης επιταγής (άρθρο 914 ΑΚ).
- Ο εκδότης καταχωρείται στον Τειρεσία.
- Η καταχώρηση θα γίνει από την Τράπεζα που σφράγισε την επιταγή.
- Αν, βάσει της επιταγής, ο κομιστής εκδώσει διαταγή πληρωμής εναντίον του εκδότη, η καταχώρηση θα γίνει και από τη γραμματεία του δικαστηρίου που εξέδωσε τη διαταγή πληρωμής.
- Ο εκδότης ευθύνεται ποινικά για έκδοση ακάλυπτης επιταγής.
- ΜΕΤΑΧΡΟΝΟΛΟΓΗΜΕΝΗ ΕΠΙΤΑΓΗ
Μεταχρονολογημένη είναι η επιταγή, στην οποία σημειώνεται χρονολογία μεταγενέστερη από την πραγματική
Συγκεκριμένα, το άρθρο 28 § 2 Ν. 5960 ορίζει ότι «Επιταγή εμφανιζόμενη προ της ημέρας της σημειουμένης ως χρονολογίας εκδόσεως αυτής, είναι πληρωτέα την ημέραν της εμφανίσεως». Με βάση τη διάταξη αυτή και ύστερα από συμφωνία των μερών, επιτρέπεται η παράταση της ζωής της επιταγής κατά το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από την πραγματική χρονολογία εκδόσεως έως και οκτώ (8) ημέρες μετά τη χρονολογία που αναγράφεται στον τίτλο. Το γεγονός αυτό σημαίνει ότι ο κομιστής, που έλαβε τη μεταχρονολογημένη επιταγή με σκοπό να μην την εμφανίσει πριν από την (αναγραφόμενη) χρονολογία εκδόσεως, παρέχει στον εκδότη πίστωση για το χρόνο που προαναφέρθηκε και ανέξοδα, μάλιστα, αφού η επιταγή δεν χαρτοσημαίνεται.
Ωστόσο σύμφωνα με την πάγια νομολογία του Αρείου Πάγου (Ολ ΑΠ 123/1981, ΑΠ 1684/1982, ΑΠ 186/1983, ΑΠ 1248/1983, ΑΠ 1067/1990, ΑΠ 1328/2004) «εν περιπτώσει εκδόσεως μεταχρονολογημένης επιταγής, το έγκλημα της ακάλυπτης συντελείται, όταν η τοιαύτη επιταγή, εμφανισθεί προς πληρωμή, καθ’ οιανδήποτε ημέρα του χρονικού διαστήματος, όπερ άρχεται από της επομένης, της καθ’ην πράγματι εξεδόθη, ημέρας και λήγει την όγδοη ημέραν του οκταημέρου, του αρχομένου από της επομένης, της εν αυτή αναγραφομένης ημέρας εκδόσεως της και δεν πληρωθεί κατά την εμφάνιση της ταύτη, ελλείψει διαθεσίμων κεφαλαίων παρά τη πληρώτρια Τράπεζα, μη επηρεαζομένου του αξιοποίνου της πράξεως εκ λόγων αναγομένων εις την αιτίαν της εκδόσεως της επιταγής.»
Έτσι ο κομιστής μεταχρονολογημένης επιταγής, που την εμφανίζει προς πληρωμή, πριν την αναγραφόμενη στον τίτλο ημερομηνία έκδοσης, αποκαλύπτοντας έτσι την μεταχρονολόγηση, έχει δικαίωμα στην πληρωμή της. Εάν όμως η επιταγή δεν πληρώνεται, λόγω έλλειψης διαθεσίμων κεφαλαίων, τότε εξομοιώνεται απόλυτα με ακάλυπτη επιταγή. Ο κομιστής της λοιπόν, προκειμένου να ικανοποιήσει την αξίωση του από την συγκεκριμένη επιταγή, διαθέτει όλα τα μέσα που παρέχει το δίκαιο στον κομιστή ακάλυπτης επιταγής.