Το Κληρονομητήριο είναι πιστοποιητικό που παρέχεται με απόφαση του δικαστηρίου της κληρονομίας, στον κληρονόμο, καταπιστευματοδόχο, κληροδόχο κα εκτελεστή της διαθήκης και αναφέρει τα σχετικά με την κληρονομία δικαιώματά τους (ΑΚ 1956, ΚΠολΔ 819).
Το κληρονομητήριο εκδίδεται από το γραμματέα του αρμόδιου ειρηνοδικείου (ΚΠολΔ 819 εδ. γ’).
Για το δημόσιο θέση κληρονομητηρίου επέχει η δημοσίευση της πράξεως αποδοχής της κληρονομίας στην εφημερίδα της Κυβερνήσεως (άρθρο 6 α.ν. 2039/1939, άρθρο 3 ν. 4154/1961 και ήδη άρθρο 3 § 1 εδ. δ’ ν. 4182/2013). Δεν αποκλείεται και η έκδοση κληρονομητηρίου για το δημόσιο κληρονόμο.
Το Ευρωπαϊκό κληρονομητήριο προβλέπεται από τον Κανονισμό ΕΕ 650/2012 (άρθρα 62 επ.). Εκδίδεται, επί διασυνοριακής κληρονομικής διαδοχής, σε ένα κράτος-μέλος, για να χρησιμοποιηθεί σε άλλο κράτος-μέλος κατά τις συναλλαγές.
Σύμφωνα με τον ν. 4055/2012, για την έκδοση κληρονομητηρίου απαιτούνται τα εξής :
1. Κατάθεση της αίτησης στο Ειρηνοδικείο (πρωτότυπο και ένα αντίγραφο χαρτοσημασμένα), υπογεγραμμένη από πληρεξούσιο δικηγόρο. Για την αίτηση δεν προσδιορίζεται δικάσιμος αλλά εκδίδεται διάταξη του Ειρηνοδίκη. Τα παρακάτω πιστοποιητικά μαζί με (τυχόν) προτάσεις και διπλότυπο είσπραξης κατατίθενται στη Γραμματεία του Δικαστηρίου, συσχετίζονται στο φάκελο της αίτησης και χρεώνονται στον Ειρηνοδίκη για την έκδοση της διάταξης.
2. Ανάρτηση της αίτησης στο κατάστημα του Ειρηνοδικείου με ευθύνη της Γραμματείας για δέκα (10) ημέρες. Το δεκαήμερο υπολογίζεται από την επομένη μέρα της κατάθεσης.
3. Μετά την καθαίρεση της αναρτημένης αιτήσεως, με την παρέλευση του δεκαημέρου, εκδίδονται τα παρακάτω πιστοποιητικά, τα οποία πρέπει να καλύπτουν και την τελευταία ημέρα του δεκαημέρου:
- Πιστοποιητικό μη δημοσίευσης διαθήκης από Ειρηνοδικείο (Απαιτείται και από το Πρωτοδικείο αν ο θάνατος είναι πριν τη 01-03-2013)
- Πιστοποιητικό μη αποποίησης του επίδικου δικαιώματος από Ειρηνοδικείο (Απαιτείται και από το Πρωτοδικείο αν ο θάνατος είναι πριν τη 01-03-2013)
- Πιστοποιητικό μη δημοσίευσης διαθήκης από το Πρωτοδικείο Αθηνών
- Πιστοποιητικό περί μη προσβολής του κληρονομικού δικαιώματος από Πρωτοδικείο
- Ληξιαρχική πράξη θανάτου
- *Πιστοποιητικό πλησιέστερων συγγενών
- *Πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης (όπου είναι απαραίτητο)
*Τα δύο τελευταία πιστοποιητικά έχουν εξάμηνη ισχύ
4. Κατάθεση εγγράφων, με προείσπραξη δικηγορικής αμοιβής, με τα πιστοποιητικά, που καλύπτουν και την τελευταία ημέρα του δεκαημέρου.
5. Κατόπιν ο αρμόδιος Ειρηνοδίκης ελέγχει τη νομιμότητα του συνόλου των εγγράφων και εν συνεχεία εκδίδει το κληρονομητήριο.
6. Μετά την πάροδο είκοσι (20) ημερών από την έκδοση του κληρονομητήριου κατατίθεται αίτηση για έκδοση πιστοποιητικού τελεσιδικίας, με τη λήψη του οποίου ολοκληρώνεται η όλη διαδικασία.
ΕιρΑθ 55/2023: Διεθνής δικαιοδοσία ελληνικών δικαστηρίων για την έκδοση κληρονομητηρίου
Κληρονομητήριο· διεθνής δικαιοδοσία ελληνικών δικαστηρίων για την έκδοση κληρονομητηρίου· τα ελληνικά δικαστήρια έχουν διεθνή δικαιοδοσία για την έκδοση κληρονομητηρίου και όταν ο κληρονομούμενος είναι αλλοδαπός εφόσον όσο ζούσε είχε κατοικία ή διαμονή στην Ελλάδα ή και απλώς άφησε περιουσία στην Ελλάδα και αν ακόμη ο θεσμός του κληρονομητηρίου δεν αναγνωρίζεται από το δίκαιο της χώρας, της οποίας την ιθαγένεια έχει ο κληρονομούμενος, καθόσον η έκδοση κληρονομητηρίου αφορά σε δικονομικό ζήτημα και ως προς τούτο η διαδικασία που θα ακολουθηθεί και οι ουσιαστικές συνέπειες θα είναι αυτές που ορίζει η lex fori· αντίθετα, για την έκδοση κληρονομητηρίου από την άποψη του ουσιαστικού δικαιώματος, προκειμένου δηλαδή να κριθεί αν εκείνος ο οποίος ζητά το κληρονομητήριο έχει και σε ποια έκταση κληρονομικό δικαίωμα, εφαρμόζεται το δίκαιο της ιθαγένειας του κληρονομουμένου κατ’ άρθρο 28 ΑΚ, ανεξάρτητα αν πρόκειται για κινητά ή ακίνητα.