Ίδρυση Σωματείου

Για την ίδρυση σωματείου, απαιτείται η σύμπραξη τουλάχιστον 20 προσώπων (άρθρο 78 ΑΚ) και για την απόκτηση νομικής προσωπικότητας, είναι απαραίτητη η εγγραφή του σωματείου σε ειδικό δημόσιο βιβλίο που τηρείται στο αρμόδιο Πρωτοδικείο.

Το σωματείο ιδρύεται ελεύθερα, χωρίς να εξαρτάται από άδεια κάποιας αρχής, όπως ρητά κατοχυρώνεται στο άρθρο 12 παρ. 1 του Συντάγματος, ενώ υπάρχει δυνατότητα να ιδρύονται περισσότερα από ένα και κάθε μέλος μπορεί να προσχωρεί ή να αποχωρεί ελεύθερα από αυτά (άρθρο 87 ΑΚ).

Τα γενικώς ισχύοντα είναι τα κάτωθι:

1. Όταν ζητείται κατά το νόμο να διαταχθεί η εγγραφή σωματείου στο βιβλίο που τηρείται για αυτό το σκοπό, ή η τροποποίηση του καταστατικού ή η εξουσιοδότηση για τη σύγκληση της συνέλευσης σωματείου και τη ρύθμιση της προεδρίας της ή η διάλυση σωματείου, αρμόδιος είναι ο ειρηνοδίκης της περιφέρειας που έχει έδρα το σωματείο.
2. Δικαίωμα ανακοπής κατά της διαταγής που δέχεται αίτηση εγγραφής σωματείου ή τροποποίησης καταστατικού έχει ο εισαγγελέας πρωτοδικών αυτεπαγγέλτως ή κατόπιν αίτησης της εποπτεύουσας αρχής, καθώς και κάθε τρίτος που έχει έννομο συμφέρον.
3. Ρυθμίζεται η δικονομική πλευρά των ΑΚ 79, 82, 83, 84, 96, 105.
4. Αρμόδιο το ειρηνοδικείο (ορθ. ο ειρηνοδίκης), στην περιφέρεια του οποίου εδρεύει (ή πρόκειται να εδρεύει το υπό ίδρυση) σωματείο.
5. Νομιμοποιήσεις:

• Επί ιδρύσεως: οι ιδρυτές, η προσωρινή διοίκηση (όχι όμως τα μέλη ή οι έχοντες έννομο

συμφέρον).
• Επί τροποποιήσεως: το ίδιο το σωματείο, η διοίκησή του, ο έχων έννομο συμφέρον.

• Επί συγκλήσεως συνελεύσεως: τα μέλη που υπέβαλαν την αίτηση συγκλήσεως στη διοίκηση κατά ΑΚ 96.

• Επί διαλύσεως: η διοίκηση, το 1/5 των μελών, η εποπτεύουσα αρχή.

Για να είναι καθ’ όλα έγκυρη η ίδρυση του σωματείου, απαραίτητη είναι και η ύπαρξη καταστατικού, το οποίο αποτελεί το έγγραφο που περιλαμβάνει τους κανόνες οργάνωσης και λειτουργίας του υπό ίδρυση σωματείου. Σύμφωνα με το άρθρο 80 του Αστικού Κώδικα, στο Καταστατικό του σωματείου πρέπει να ορίζονται ρητώς: 1) ο σκοπός του σωματείου, που μπορεί να είναι οποιοσδήποτε μη κερδοσκοπικός σκοπός, αρκεί να είναι νόμιμος και σύμφωνος με τα χρηστά ήθη, η επωνυμία, το όνομα δηλαδή που θα χρησιμοποιεί το σωματείο προς τους τρίτους, καθώς και η έδρα του, 2) οι όροι εισόδου, αποχώρησης και αποβολής των μελών, καθώς και τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις αυτών. Ως μέλη του σωματείου χαρακτηρίζονται το σύνολο των φυσικών ή νομικών προσώπων που απαρτίζουν την ένωση προσώπων και έχουν δικαιοπρακτική ικανότητα και σύμφωνα με το άρθρο 89 ΑΚ έχουν ίσα δικαιώματα μεταξύ τους. 3) Οι πόροι του σωματείου, που είναι συνήθως οι εισφορές των μελών, 4) ο τρόπος δικαστικής και εξώδικης αντιπροσώπευσης του σωματείου, το οποίο  εκπροσωπείται από ολιγομελές όργανο, 5) τα όργανα της διοίκησης του σωματείου, καθώς επίσης και οι όροι με τους οποίους καταρτίζεται και λειτουργεί η διοίκηση και παύονται τα όργανά της. Συνήθως τη διοίκηση του σωματείου αναλαμβάνει ολιγομελές όργανο (Διοικητικό Συμβούλιο – Εκτελεστική Επιτροπή – Διοικούσα Επιτροπή) το οποίο υλοποιεί τις αποφάσεις του ανώτατου οργάνου του σωματείου, που είναι η συνέλευση των μελών και ταυτόχρονα εκπροσωπεί το σωματείο στις σχέσεις του προς τους τρίτους. Το καταστατικό ορίζει τον τρόπο ανάδειξης του διοικητικού συμβουλίου και ειδικότερα τη θητεία του, τη διαδικασία εκλογής του κ.ο.κ. 6) οι όροι με τους οποίους συγκαλείται, συνεδριάζει και αποφασίζει η συνέλευση των μελών, που  είναι το ανώτερο όργανο του σωματείου και έχει την γενική αποφασιστική αρμοδιότητα για κάθε θέμα του σωματείου, 7) οι όροι για την τροποποίηση του καταστατικού του σωματείου και 8) οι όροι για τη διάλυση του σωματείου.

Η ιδρυτική πράξη του σωματείου, μαζί με το καταστατικό λειτουργίας του, υπογράφονται από τα ιδρυτικά μέλη του σωματείου (απαιτείται τουλάχιστον ονοματεπώνυμο, διεύθυνση κατοικίας και υπογραφή αυτών) και μαζί με πίνακα μελών της προσωρινής διοίκησής του προσκομίζονται από τον εκάστοτε πληρεξούσιο δικηγόρο στο αρμόδιο Δικαστήριο (Ειρηνοδικείο), όπου θα πρέπει να υποβληθεί αίτηση, με την οποία τα μέλη της προσωρινής διοίκησης του υπό ίδρυση σωματείου ζητούν την κατά νόμο έγκριση του καταστατικού και αναγνώρισή του. Το Δικαστήριο είναι αρμόδιο μόνο για τη νομιμότητα ίδρυσης του σωματείου, ενώ παράλληλα μπορεί να αρνηθεί τη σύσταση του σωματείου, μόνο αν ο σκοπός του αντίκειται στα χρηστά ήθη και τη δημόσια τάξη.

Εφόσον η αίτηση για την ίδρυση του σωματείου γίνει δεκτή, με διαταγή του ο αρμόδιος Ειρηνοδίκης διατάσσει τη διενέργεια των κατά νόμο δημοσιεύσεων, σύμφωνα με το άρθρο 81 του Αστικού Κώδικα (συνήθως σε μία καθημερινή εφημερίδα της Περιφερειακής Ενότητας του τόπου της έδρας του σωματείου και στο Δελτίο Δικαστικών Δημοσιεύσεων του Ταμείου Νομικών). Το καταστατικό του σωματείου επικυρώνεται από τον Ειρηνοδίκη και αφού κοινοποιηθεί στον Εισαγγελέα Πρωτοδικών, κατατίθεται στο αρχείο του Πρωτοδικείου του τόπου της έδρας του σωματείου, όπου αφού ελεγχθεί η τήρηση των κατά νόμο δημοσιεύσεων και κοινοποιήσεων, εγγράφεται στο βιβλίο σωματείων, λαμβάνοντας αριθμό συστάσεως, ο οποίος μαζί με το έτος ιδρύσεως, συνηθίζεται να αναγράφεται μαζί με την επωνυμία στη σφραγίδα του σωματείου.

Για να μπορέσει να λειτουργήσει το σωματείο μετά την αναγνώρισή του, είναι απαραίτητη η απόδοση ΑΦΜ από την αρμόδια Δ.Ο.Υ και η πραγματοποίηση έναρξης εργασιών, ενέργειες που θα πρέπει να λάβουν χώρα εντός τριάντα (30) ημερών από την αναγνώριση του σωματείου.

ΤΑ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΑ ΕΓΓΡΑΦΑ:

1. Πρακτικό ίδρυσης με υπογραφές όλων των μελών (εις διπλούν).
2. Πίνακας μελών προσωρινής Διοίκησης (εις διπλούν).
3. Καταστατικό με υπογραφές από όλα τα μέλη (εις τριπλούν) + μια (1) φωτοτυπία.
4. Διάταξη για την ίδρυση του σωματείου.
5. Αίτηση για την έκδοση διάταξης ενώπιον του Ειρηνοδικείου.

Προσοχή! Όλα τα ανωτέρω έγγραφα πρέπει να είναι πρωτότυπα, όσον αφορά τις υπογραφές.